هیدروکسید پتاسیم که در بازار به آن پتاس نیز گفته می‌شود، یک ترکیب معدنی با فرمول KOH است و معمولاً با نام پتاس سوز آور خوانده می‌شود.
هیدروکسید پـتاس معمولاً به عنوان دانه‌های شفاف فروخته می‌شود، که در هوا چسبناک می‌شوند. در نتیجه، KOH به طور معمول حاوی مقادیر مختلفی از آب می‌باشد. انحلال آن در آب به شدت گرمازا است. گاهی به محلول‌های آبی غلیظ آن پـتاسیم نیز گفته می‌شود. حتی در دماهای بالا، پـتاس جامد به سرعت کم آب نمی‌شود.
پتـاس مانند NaOH، پایداری حرارتی بالایی داشته و کمی محلول‌تر از NaOH است. الکل‌های با وزن مولکولی پایین مانند متانول، اتانول و پروپانول‌ها نیز حلال‌های عالی هستند. آنها در تعادل اسید پایه شرکت می‌کنند. در مورد متانول، متیوکسید (متیلات) تشکیل می‌شود. به دلیل جذب زیاد آب توسط پتاسیـم، KOH به عنوان یک ماده خشک‌کن در آزمایشگاه عمل می‌کند. اغلب برای خشک‌کردن حلال‌های بازی به ویژه آمین‌ها و پیریدین‌ها استفاده می‌شود.
پـتاس به عنوان یک هسته دوست در شیمی آلی کاربرد دارد.
KOH، مانند NaOH، به عنوان منبع OH– که آنیون بسیار هسته دوستی است و به پیوندهای قطبی در هر دو ماده معدنی و آلی حمله می‌کند.
KOH + RCOOR ‘→ RCOOK + R’OH
هیدروکسید پـتاسیم به اکسیدها حمله می‌کند. به عنوان مثال تیتانیوم دی‌اکسید توسط KOH مورد حمله قرار می‌گیرد تا محلول سیلیکات پـتاسیم حاصل شود. KOH با دی‌اکسید کربن واکنش نشان می‌دهد و بی‌کربنات پـتاسیم تولید می‌شود.
KOH + CO2 → KHCO3
سنتز هیدروکسید پتاس:
در گذشته پـتاس را با اضافه‌کردن کربنات پتاسیم به محلول قوی هیدروکسید کلسیم تولید کرده‌اند. واکنش جانشینی دوگانه باعث رسوب کربنات کلسیم جامد و به‌دست آمدن محلول هیدروکسید پتاسیم می‌شد.
Ca (OH) 2 + K2CO3 → CaCO3 + 2 KOH
با عبور از فیلتر، کربنات‌کلسیم حذف شده و در نهایت با جوشاندن محلول، هیدروکسید پتاسیـم جداسازی می‌شود. این روش تولید هیدروکسید پتـاس تا اواخر قرن نوزدهم رواج داشت، که امروزه با روش الکترولیز محلول‌های کلرید پتاسیـم جایگزین شده، ولی هنوز از این روش هم استفاده می‌کنند.
2KCl + 2 H2O → 2 KOH + Cl2 + H2
طی الکترولیز، گاز هیدروژن به عنوان یک محصول فرعی در کاتد تشکیل می‌شود. به طور هم زمان هم، یک اکسیداسیون آندی یون کلرید صورت می‌گیرد و گاز کلر را به عنوان یک محصول فرعی تشکیل می‌دهد.
کاربرد پتاس:
- از پـتاسیم هیدروکسید به عنوان پیش‌ماده برای تهیه‌ی سایر ترکیبات پـتاسیم (نمک‌های پتـاسیم کربنات، سیانید، پرمنگنات پتاسیم، فسفات و سیلیکات‌های پتاسیم) استفاده می‌شود.
- برای تهیه “صابون‌های پتاسیـم”، که از صابون‌های مشتق از هیدروکسید سدیم نرم‌تر هستند، از KOH استفاده می‌شود.
- از هیدروکسید پـتاس آبی به عنوان الکترولیت موجود در باتری‌های قلیایی مبتنی بر نیکل کادمیوم، نیکل هیدروژن و دی اکسید منگنز روی استفاده می‌شود.
- عامل کنترل pH و تثبیت‌کننده مواد غذایی.
- هیدروکسید پـتاس باعث تسریع در تجزیه بافت‌های نرم، اعم از حیوانی و انسانی می‌شود و فقط استخوان‌ها و سایر بافت‌های سخت را باقی می‌گذارد. دانشمندان که مایل به مطالعه ساختار آناتومی حشرات هستند می‌توانند از محلول پـتاسیم هیدروکسید استفاده کنند.
- KOH برای ساخت تراشه‌های نیمه‌هادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- هیدروکسید پـتاس برای شناسایی برخی از گونه‌های قارچ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- هیدروکسید پـتاس اغلب ماده شیمیایی اصلی فعال در “حذف‌کننده کوتیکول” است که در فرآیند مانیکور مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ایمنی:
هیدروکسید پـتاس و محلول‌های آن تحریک‌کننده شدید پوست و سایر بافت‌ها هستند.
سیدی
