سدیم تیوسولفات (Sodium thiosulfate) یک ترکیب معدنی با فرمول Na2S2O3.xH2O است.
به طور معمول به صورت پنج کرنه سفید یا بی‌رنگ، Na2S2O3·5H2O در دسترس است. به صورت جامد و یک ماده کریستالی (به راحتی آب را از دست می‌دهد) است که به خوبی در آب حل می‌شود. همچنین اغلب به آن سدیم هیپوسولفیت یا هایپو گفته می‌شود.
از سدیم تیوسولفات در استخراج طلا، تصفیه آب، شیمی تحلیلی، ساخت فیلم و نقاشی‌های عکاسی مبتنی بر نقره و دارو استفاده می‌شود.
کاربردهای پزشکی سدیم تیوسولفات شامل درمان مسمومیت با سیانید و پسوریازیس است.
سدیم تیوسولفات در لیست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی قرار دارد.
کاربردهای سدیم تیوسولفات
-
استفاده پزشکی
از سدیم تیوسولفات در درمان مسمومیت با سیانید استفاده می‌شود.
سایر کاربردها شامل درمان برخی از عوارض جانبی همودیالیز و شیمی‌درمانی است.
-
یدومتری
در آنالیز شیمیایی، مهمترین کاربرد به این دلیل است که آنیون تیوسولفات به صورت استوکیومتری در محلول آبی با ید واکنش می‌دهد و آن را به عنوان یدید کاهش می‌دهد. زیرا تیوسولفات به تتراتیونات اکسیده می شود:
2 S2O2−3 + I2 → S4O2−6 + 2 I−
این استفاده خاص می‌تواند برای اندازه‌گیری میزان اکسیژن آب از طریق یک سری واکنش‌های طولانی در آزمایش وینکلر برای اکسیژن محلول تنظیم شود. همچنین در تخمین غلظت برخی ترکیبات موجود در محلول (پراکسید هیدروژن) و در تخمین میزان کلر موجود در پودر سفیدکننده تجاری و آب از آن استفاده می‌شود.
-
پردازش عکاسی
هالیدهای نقره، به عنوان مثال، AgBr، اجزای معمولی امولسیون‌های عکاسی، پس از مجاورت با تیوسولفات آبی حل می‌شوند.
این عملکرد به عنوان یک فیکسور عکاسی توسط جان هرشل کشف شد.
که برای پردازش کاغذ فیلم و عکس استفاده می شود. تيوسولفات سديم به عنوان يك ثابت‌كننده عكاسي شناخته شده است و اغلب از نام شيميايي اصلي، هيپوسولفيت سودا به عنوان “هيپو” گفته مي‌شود.
-
استخراج طلا
مزایای استفاده از سدیم تیوسولفات در استخراج طلا این است که تیوسولفات در واقع غیر سمی است و سنگ معدن که به سیانید آغشته شده است را می‌توانند توسط تیوسولفات شستشو داد.
برخی از مشکلات این فرآیند شامل مصرف زیاد تیوسولفات و عدم وجود یک روش مناسب برای بازیابی آن است.
-
خنثی‌سازی آب کلر
سدیم تیوسولفات برای كاهش مصرف آب شیر از جمله كاهش سطح كلر برای استفاده در آكواریم‌ها، استخرها و در داخل تصفیه‌خانه‌های آب برای تصفیه آب شستشوی قبل از رهاسازی در رودخانه‌ها استفاده می‌شود.
واکنش کاهش شبیه به واکنش کاهش با ید است.
