دی اتانول آمین

دی اتانول آمین چیست؟

دی اتانول آمین Diethanolamine با نام اختصاری DEA یا DEOA نیز  شناخته می‌شود. DEA یک ترکیب شیمیایی آلی است که هم آمین نوع دوم و هم دی الکل است. این ترکیب یک دی الکل است زیرا در مولکول خود دو گروه هیدروکسیل دارد. مانند سایر آمین‌ها، دی اتانول آمین به عنوان یک باز ضعیف عمل می‌کند. از دی اتانول آمین به طور گسترده‌ای در تهیه نمک‌های اسیدهای چرب با زنجیره طولانی استفاده می‌شود که به صابون و سورفاکتانت‌های مورد استفاده در مواد آرایشی، شامپوها و نرم‌کننده‌های مو فرموله می‌شوند.

دی اتانول آمین و ترکیبات مرتبط با آن، موادی آلی هستند که به عنوان امولسیفایر عمل می‌کنند تا در مواد آرایشی کف و حباب تولید کنند. از طرفی این ترکیبات همچنین می‌توانند برای تنظیم pH یک محصول استفاده شوند. در زمینه استفاده از دی اتانول آمین و ترکیبات مرتبط با آن این نکته حائز اهمیت است که خود DEA به ندرت در محصولات استفاده می‌شود.

زمانی که از این ماده به تنهایی استفاده می‌شود دوز مصرفی بسیار کم است و صرفاً جهت تنظیم اسیدیته و رفع احساس زبری محصول روی پوست کاربرد دارد. DEA غالباً با مواد دیگری ترکیب شده و ماده جدیدی را تشکیل می‌دهند که از نظر شیمیایی با DEA متفاوت است. ماده جدید بسیار پایدار بوده و به راحتی تجزیه نمی‌شود. کوکامید دی اتانول آمین، کوکامید دی اتانول آمین و استئارآمید دی اتانول آمین از جمله ترکیباتی است که در حضور DEA تشکیل می‌شوند.

DEA و مشتقات آن علاوه بر زمینه آرایشی و بهداشتی در سایر محصولات نیز کاربرد دارند برای مثال در چندین مورد مرتبط به صنایع غذایی از قبیل بسته‌بندی آن‌ها کاربرد دارد.

نتیجه مطالعات NTP ،IARC و FDA روی DEA و مشتقات آن:

طبق مطالعات NTP (برنامه ملی سم‌شناسی) در جهت شناسایی خطرات بالقوه مواد صورت می‌گیرد. اما گزارشی در رابطه با خطرات مواد حین کاربرد ارائه نمی‌دهد. از طرفی سرطانزایی این ماده توسط IARC (آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان) مورد بررسی قرار گرفته است و خوشبختانه به دلیل نبود شواهد کافی این ماده برای انسان‌ها سرطانزا شناخته نشده است. اما به طور کلی NTP و IARC به رعایت ایمنی حین کاربرد این مواد تأکید دارند.

از طرفی FDA نیز باتوجه به گزارشات NTP و IARC خاطرنشان کرده که مصرف این ماده در مواد آرایشی خطری برای انسان ندارد و درصورت بروز هرگونه مشکل انسانی در آینده مانع مصرف این ماده در محصولات آرایشی خواهد شد. به طور کلی هر ماده‌ای که از نظر FDA منجر به بروز مشکلاتی برای انسان شود با ممنوعیت مصرف در فرمولاسیون ترکیبات همراه خواهد بود. FDA معتقد است كه در حال حاضر دلیلی بر نگرانی مصرف‌كنندگان جهت استفاده از مواد آرایشی حاوی DEA و مشتقات آن وجود ندارد.

برخی از رایج‌ترین مواد تشکیل‌دهنده حاوی DEA:

• کوکامید DEA
• کوکامید MEA
• DEA-ستیل فسفات
• لورامید DEA
• لینول آمید MEA
• میریستامید DEA
• اولئامید DEA
• استئارآمید MEA
• TEA-لوریل سولفات
• تری اتانول آمین

کاربردهای دی اتانول امین

این ماده در روغن‌های برشکاری، صابون‌ها، شامپوها، پاک‌کننده‌ها، پولیشرها، مواد آرایشی و نیز داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان یک واسطه در صنایع شیمیایی لاستیکی به صورت هیومکتانت و نرم‌کننده استفاده می‌شود. در تولید مواد شیمیایی مختلف نیز به عنوان امولسیفایر و پخش‌کننده کاربرد دارد. DEA به عنوان یک سورفاکتانت و یک مهار کننده خوردگی استفاده می‌شود.

دی اتانول آمین برای از بین‌بردن سولفید هیدروژن و دی اکسید کربن از گاز طبیعی استفاده می‌شود. در پالایشگاه‌های نفتی معمولاً از یک DEA در محلول آبی برای حذف سولفید هیدروژن از گاز ترش استفاده می‌شود. مزیت EDA نسبت به یک آمین مشابه مانند اتانول آمین، این است که سایر آمین‌ها با غلظت بالاتری همان عمل را انجام می‌دهند. این امر به پالایشگاه‌ها اجازه می‌دهد تا سولفید هیدروژن را با مقدار پایین آمین و با مصرف انرژی كلی كمتر حذف كنند. دی اتانول آمین یک ماده اولیه شیمیایی است که در تولید مورفولین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مشخصات فیزیکی دی اتانول آمین

DEA یک پودر بی‌رنگ یا یک مایع با بویی کم شبیه آمونیاک می‌باشد و آستانه بویایی آن 0.27ppm می‌باشد. حالت مایع آن بی‌رنگ بوده و تا حدودی چسبناک می‌باشد. EDA و مشتقات آن همگی آب دوست بوده و محلول در آب می‌باشند. فرمول شیمیایی این ماده C₄H₁₁NO₂ یا HN(CH₂CH₂OH)₂ و وزن مولکولی آن 105.1g/mol می‌باشد.

نحوه تولید دی اتانول آمین

دی اتانول آمین از طریق واکنش اتیلن اکسید با آمونیاک تولید می‌شود. در اکثر تأسیسات تولیدی، اکسید اتیلن و آمونیاک در یک فرآیند دسته‌ای واکنش نشان می‌دهند که مخلوطی خام از اتانول آمین، دی اتانول آمین و تری اتانول آمین را تولید می‌کند. سپس این مخلوط برای جداسازی و خالص سازی ترکیبات جداگانه تقطیر می‌شود.

اتانول آمین‌ها از اوایل دهه 1930 به صورت تجاری در دسترس قرار گرفتند. آن‌ها بعد از سال 1945 به دلیل تولید گسترده اتیلن اکسید، اهمیت تجاری خود را به عنوان واسطه افزایش می‌دهند. از اواسط دهه 1970، تولید اقتصادی اتانول آمین‌های بسیار خالص و بی‌رنگ امکان پذیر شده است. واکنش اتیلن اکسید با آمونیاک آبی ابتدا اتانول آمین تولید می‌کند:

C₂H₄O + NH₃ → H₂NCH₂CH₂OH

که سپس با یک معادل دوم و سوم اتیلن اکسید برای تشکیل DEA و تری اتانول آمین واکنش نشان می‌دهد:

C₂H₄O + H₂NCH₂CH₂OH → HN(CH₂CH₂OH)₂

C₂H₄O + HN(CH₂CH₂OH)₂ → N(CH₂CH₂OH)₃

سالانه حدود 300M کیلوگرم به این روش تولید می‌شود. از طرفی با تغییر استوکیومتری واکنش‌دهنده‌ها می‌توان نسبت محصولات را نیز کنترل کرد.

مشخص نیست که آیا دی اتانول آمین به عنوان یک محصول طبیعی وجود دارد یا خیر. دی اتانول آمین در مایعات ماشین‌کاری و آسیاب بر پایه آب (روغن‌های محلول، مایعات فلزکاری نیمه مصنوعی و مصنوعی) وجود دارد و در صنعت تولید فلزات در هوای محل کار شناسایی شده است. این ترکیب در مایعات فلزکاری فله در سطوح مختلف از 4 تا 5 درصد تشخیص داده شده است. مطالعات نشان دادند که حساسیت پوستی در بین کارگران در معرض مایعات فلزکاری وجود دارد.

علاوه بر این، وجود N-نیتروزو دی اتانول آمین در مایعات فله‌ای و در ادرار کارگران در معرض خطر ممکن است شواهد غیرمستقیم در  معرض رژیم اتانول آمین از این مایعات را ارائه دهد. میانگین غلظت هوای دی اتانولامین در 9 فروشگاه ماشین آلات در فنلاند 64 میکروگرم در متر مکعب یافت شده است.

دی اتانول آمین در محیط زیست

تولید دی اتانول آمین و استفاده گسترده از آن در محصولات صنعتی و مصرفی ممکن است منجر به رهاسازی آن در محیط شود.

• هوا

طبق موجودی انتشار سموم توسط آژانس حفاظت از محیط زیست (EPA)، میزان انتشار هوا از دی اتانول آمین از 358 تأسیسات صنعتی در سال 1994 تقریباً 149 و 200 کیلوگرم در ایالات متحده بوده است (EPA ایالات متحده، 1996).

•  آب

به دلیل طیف استفاده صنعتی و مصرفی از دی اتانول آمین و قابلیت اختلاط آن با آب، مقادیر زیادی از این ماده شیمیایی می‌تواند به صورت تغییر نیافته در فاضلاب و آب تخلیه شود. دی اتانول آمین در مطالعه‌ای که در سال 1978 در هر یک از 21 نمونه گرفته شده از آب‌های سطحی در ژاپن انجام شد، تشخیص داده نشد.

• خاک

انتشار دی اتانول آمین در کانادا (و نمک‌های آن) در خشکی و زیرزمینی همانطور که به NPRI گزارش شد، به ترتیب حدود 118000 کیلوگرم و 497000 کیلوگرم در سال بود.

وجود دی اتانول آمین در محصولات مراقبت شخصی

گزارش شده است که دی اتانول آمین آزاد در میعانات گازی اسید چرب – دی اتانول آمین (آمیدهای اسید روغن نارگیل، اسید اولئیک و اسید لوریک) در سطوح مختلف از <1٪ تا تقریبا 19٪ باشد. همچنین دی اتانول آمین به عنوان یک ماده آلاینده در محصولات تری اتانول امین ایجاد می‌شود.

مواجهه بالقوه با دی اتانولامین در محصولات مراقبت شخصی، ناشی از استفاده از آلکانول آمیدهای دی اتانول آمین است که محصولات متراکم دی اتانول آمین و اسیدهای چرب هستند (به عنوان مثال کوکامید دی اتانول آمین، یک محصول واکنش دی اتانول آمین و اسیدهای چرب روغن نارگیل). کوکامید دی اتانول امین، لورامید دی تیتانولامین، لینولآمید دی تیتانولامین و اولآمید دی اتانول آمین اسیدهای چرب دی اتانول آمیدهایی هستند که ممکن است حاوی 4r33٪ دی اتانول آمین باشند و در مواد آرایشی با غلظت‌های کمتر از 0.1 تا 50٪ وجود دارند.

خرید دی اتانول آمین

شرکت بازرگانی پیشگامان شیمی آمادگی دارد ضمن دریافت سفارش‌ شما مشتریان عزیز، محصول مورد نیاز صنایع مختلف را با بهترین قیمت و بهترین کیفیت تأمین کند. این محصول در سریع‌ترین زمان ممکن به وسیله سیستم حمل‌ونقل مطمئن به شهرهای مختلف ارسال می‌شود. قیمت‌های عرضه شده توسط این شرکت همواره پائین‌ترین قیمت است و شما مشتریان عزیز می‌توانید ضمن استعلام قیمت، با قیمت سایر اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر مقایسه نمائید.