دی اتانول آمین
دی اتانول آمین Diethanolamine با نام اختصاری DEA یا DEOA شناخته می‌شود.
دی اتانول آمین چیست؟
DEA یک ترکیب شیمیایی آلی است که هم آمین نوع دوم و هم دی الکل است. این ترکیب یک دی الکل است زیرا در مولکول خود دو گروه هیدروکسیل دارد. مانند سایر آمین‌ها، دی اتانول آمین به عنوان یک باز ضعیف عمل می‌کند. از دی اتانول آمین به طور گسترده‌ای در تهیه نمک‌های اسیدهای چرب با زنجیره طولانی استفاده می‌شود که به صابون و سورفاکتانت‌های مورد استفاده در مواد آرایشی، شامپوها و نرم‌کننده‌های مو فرموله می‌شوند.
دی اتانول آمین و ترکیبات مرتبط با آن، موادی آلی هستند که به عنوان امولسیفایر عمل می‌کنند تا در مواد آرایشی کف و حباب تولید کنند. از طرفی این ترکیبات همچنین می‌توانند برای تنظیم pH یک محصول استفاده شوند. در زمینه استفاده از دی اتانول آمین و ترکیبات مرتبط با آن این نکته حائز اهمیت است که خود DEA به ندرت در محصولات استفاده می‌شود.
زمانی نیز که از این ماده به تنهایی استفاده می‌شود دوز مصرفی بسیار کم است و صرفاً جهت تنظیم اسیدیته و رفع احساس زبری محصول روی پوست کاربرد دارد. DEA غالباً با مواد دیگری ترکیب شده و ماده جدیدی را تشکیل می‌دهند که از نظر شیمیایی با DEA متفاوت است. ماده جدید بسیار پایدار بوده و به راحتی تجزیه نمی‌شود. کوکامید دی اتانول آمین، لورامید دی اتانول آمین و استئارآمید دی اتانول آمین از جمله ترکیباتی است که در حضور DEA تشکیل می‌شوند.
DEA و مشتقات آن علاوه بر زمینه آرایشی و بهداشتی در سایر محصولات نیز کاربرد دارند برای مثال در چندین مورد مرتبط به صنایع غذایی از قبیل بسته‌بندی آن‌ها کاربرد دارد.
نتیجه مطالعات NTP ،IARC و FDA روی DEA و مشتقات آن:
طبق مطالعات NTP (برنامه ملی سم‌شناسی) در جهت شناسایی خطرات بالقوه مواد صورت می‌گیرد. اما گزارشی در رابطه با خطرات مواد حین کاربرد ارائه نمی‌دهد.
از طرفی سرطانزایی این ماده توسط IARC (آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان) مورد بررسی قرار گرفته است و خوشبختانه به دلیل نبود شواهد کافی این ماده برای انسان‌ها سرطانزا شناخته نشده است.
اما به طور کلی NTP و IARC به رعایت ایمنی حین کاربرد این مواد تأکید دارند.
از طرفی FDA نیز باتوجه به گزارشات NTP و IARC خاطرنشان کرده که مصرف این ماده در مواد آرایشی خطری برای انسان ندارد و درصورت بروز هرگونه مشکل انسانی در آینده مانع مصرف این ماده در محصولات آرایشی خواهد شد. به طور کلی هر ماده‌ای که از نظر FDA منجر به بروز مشکلاتی برای انسان شود با ممنوعیت مصرف در فرمولاسیون ترکیبات همراه خواهد بود. FDA معتقد است که در حال حاضر دلیلی بر نگرانی مصرف‌کنندگان جهت استفاده از مواد آرایشی حاوی DEA و مشتقات آن وجود ندارد.
برخی از رایج‌ترین مواد تشکیل‌دهنده حاوی DEA:
- کوکامید DEA
- کوکامید MEA
- DEA-ستیل فسفات
- لورامید DEA
- لینول آمید MEA
- میریستامید DEA
- اولئامید DEA
- استئارآمید MEA
- TEA-لوریل سولفات
- تری اتانول آمین
کاربردهای دی اتانول امین
این ماده در روغن‌های برشکاری، صابون‌ها، شامپوها، پاک‌کننده‌ها، پولیشرها، مواد آرایشی و نیز داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان یه واسطه در صنایع شیمیایی لاستیکی به صورت هیومکتانت و نرم‌کننده استفاده می‌شود. در تولید مواد شیمیایی مختلف نیز به عنوان امولسیفایر و پخش‌کننده کاربرد دارد. DEA به عنوان یک سورفاکتانت و یک مهار کننده خوردگی استفاده می‌شود.
برای از بین‌بردن سولفید هیدروژن و دی اکسید کربن از گاز طبیعی استفاده می‌شود. در پالایشگاه‌های نفتی معمولاً از یک DEA در محلول آبی برای حذف سولفید هیدروژن از گاز ترش استفاده می‌شود. مزیت EDA نسبت به یک آمین مشابه مانند اتانول آمین، این است که سایر آمین‌ها با غلظت بالاتری همان عمل را انجام می‌دهند. این امر به پالایشگاه‌ها اجازه می‌دهد تا سولفید هیدروژن را با مقدار پایین آمین و با مصرف انرژی کلی کمتر حذف کنند.
دی اتانول آمین یک ماده اولیه شیمیایی است که در تولید مورفولین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مورد ارزیابی قرار گرفتن اشخاص در معرض این ماده:
اطلاعاتی در مورد ارزیابی قرار گرفتن اشخاص در معرض DEA موجود نیست.
مشخصات فیزیکی دی اتانول آمین
DEA یک پودر بی‌رنگ یا یک مایع با بویی کم شبیه آمونیاک می‌باشد و آستانه بویایی آن ۰.۲۷ppm می‌باشد.
حالت مایع آن بی‌رنگ بوده و تا حدودی چسبناک می‌باشد. EDA و مشتقات آن همگی آب دوست بوده و محلول در آب می‌باشند. فرمول شیمیایی این ماده C۴H۱۱NO۲ یا HN(CH۲CH۲OH)۲ و وزن مولکولی آن ۱۰۵.۱g/mol می‌باشد.
نحوه تولید دی اتانول آمین
دی اتانول آمین از طریق واکنش اتیلن اکسید با آمونیاک تولید می‌شود. در اکثر تأسیسات تولیدی، اکسید اتیلن و آمونیاک در یک فرآیند دسته‌ای واکنش نشان می‌دهند که مخلوطی خام از اتانول آمین، دی اتانول آمین و تری اتانول آمین را تولید می‌کند. سپس این مخلوط برای جداسازی و خالص سازی ترکیبات جداگانه تقطیر می‌شود.
اتانول آمین‌ها از اوایل دهه ۱۹۳۰ به صورت تجاری در دسترس قرار گرفتند. آن‌ها بعد از سال ۱۹۴۵ به دلیل تولید گسترده اتیلن اکسید، اهمیت تجاری خود را به عنوان واسطه افزایش می‌دهند. از اواسط دهه ۱۹۷۰، تولید اقتصادی اتانول آمین‌های بسیار خالص و بی‌رنگ امکان پذیر شده است.
واکنش اتیلن اکسید با آمونیاک آبی ابتدا اتانول آمین تولید می‌کند:
C۲H۴O + NH۳ → H۲NCH۲CH۲OH
که سپس با یک معادل دوم و سوم اتیلن اکسید برای تشکیل DEA و تری اتانول آمین واکنش نشان می‌دهد:
C۲H۴O + H۲NCH۲CH۲OH → HN(CH۲CH۲OH)۲
C۲H۴O + HN(CH۲CH۲OH)۲ → N(CH۲CH۲OH)۳
سالانه حدود ۳۰۰M کیلوگرم به این روش تولید می‌شود. از طرفی با تغییر استوکیومتری واکنش‌دهنده‌ها می‌توان نسبت محصولات را نیز کنترل کرد.
وقوع و قرار گرفتن در معرض
- وقوع طبیعی
شناخته شده نیست که دی اتانول آمین به عنوان یک محصول طبیعی وجود داشته باشد.
- مواجهه شغلی
دی اتانول آمین در مایعات ماشین‌کاری و آسیاب بر پایه آب (روغن‌های محلول، مایعات فلزکاری نیمه مصنوعی و مصنوعی) وجود دارد و در صنعت تولید فلزات در هوای محل کار شناسایی شده است. این ترکیب در مایعات فلزکاری فله در سطوح مختلف از ۴ تا ۵ درصد تشخیص داده شده است. در معرض اخیر رژیم اتانول آمین از مطالعات نشان داد که حساسیت پوستی در بین کارگرانی که در معرض مایعات فلزکاری قرار گرفتن وجود دارد.
علاوه بر این، وجود N-نیتروزو دی اتانول آمین در مایعات فله‌ای و در ادرار کارگران در معرض خطر ممکن است شواهد غیرمستقیم در مورد قرار گرفتن در معرض رژیم اتانول آمین از این مایعات را ارائه دهد. میانگین غلظت هوای دی اتانولامین در ۹ فروشگاه ماشین آلات در فنلاند ۶۴ میکروگرم در متر مکعب یافت شده است.
وقوع محیط زیست
تولید دی اتانول آمین و استفاده گسترده از آن در محصولات صنعتی و مصرفی ممکن است منجر به رهاسازی آن در محیط شود.
- (الف) هوا
طبق موجودی انتشار سموم توسط آژانس حفاظت از محیط زیست (EPA)، میزان انتشار هوا از دی اتانول آمین از ۳۵۸ تأسیسات صنعتی در سال ۱۹۹۴ تقریباً ۱۴۹ و ۲۰۰ کیلوگرم در ایالات متحده بوده است (EPA ایالات متحده، ۱۹۹۶).
- (ب) آب
به دلیل طیف استفاده های صنعتی و مصرفی از دی اتانول آمین و قابلیت اختلاط آن با آب، مقادیر زیادی از این ماده شیمیایی می‌تواند به صورت تغییر نیافته در فاضلاب و آب تخلیه شود.
دی اتانول آمین در مطالعه‌ای که در سال ۱۹۷۸ در هر یک از ۲۱ نمونه گرفته شده از آب‌های سطحی در ژاپن انجام شد، تشخیص داده نشد.
- (ج) خاک
انتشار دی اتانول آمین در کانادا (و نمک‌های آن) در خشکی و زیرزمینی همانطور که به NPRI گزارش شد، به ترتیب حدود ۱۱۸۰۰۰ کیلوگرم و ۴۹۷۰۰۰ کیلوگرم در سال بود.
ظهور در محصولات مراقبت شخصی
گزارش شده است که دی اتانول آمین آزاد در میعانات گازی اسید چرب – دی اتانول آمین (آمیدهای اسید روغن نارگیل، اسید اولئیک و اسید لوریک) در سطوح مختلف از <1٪ تا تقریبا ۱۹٪ باشد. همچنین دی اتانول آمین به عنوان یک ماده آلاینده در محصولات تری اتانول امین ایجاد می‌شود.
مواجهه بالقوه با دی اتانولامین در محصولات مراقبت شخصی، ناشی از استفاده از آلکانول آمیدهای دی اتانول آمین است که محصولات متراکم دی اتانول آمین و اسیدهای چرب هستند (به عنوان مثال کوکامید دی اتانول آمین، یک محصول واکنش دی اتانول آمین و اسیدهای چرب روغن نارگیل). کوکامید دی اتانول امین، لورامید دی تیتانولامین، لینولآمید دی تیتانولامین و اولآمید دی اتانول آمین اسیدهای چرب دی اتانول آمیدهایی هستند که ممکن است حاوی ۴r33٪ دی اتانول آمین باشند و در مواد آرایشی با غلظت‌های کمتر از ۰.۱ تا ۵۰٪ وجود دارند.
سایر محصولات:
شما می‌توانید برای تهیه محصولات به سایت پیشگامان شیمی مراجعه نمائید. شرکت بازرگانی پیشگامان شیمی یکی از برترین شرکت‌ها در زمینه تأمین مواد اولیه در ایران، آمادگی دارد ضمن دریافت سفارش‌های مشتریان عزیز، مواد اولیه شامل لسیتین، خرید آلژینات سدیم، خرید لاکتات سدیم، آلانتوئین، متیل پارابن، خرید اسید اسکوربیک، ایزوله سویا، خرید سوربات پتاسیم، خرید ستیل الکل، خرید ویتامین e، خرید کافور، خرید منتول، صمغ عربی، خاک دیاتومه، زانتان گام، گوارگام، کربومر، سوربیتول و….
را در تمامی زمینه‌های دارویی و پزشکی، صنعتی، آرایشی بهداشتی، اسانس‌ها، غذایی با بهترین قیمت و کیفیت تأمین کنید. این محصولات در سریع‌ترین زمان ممکن به وسیله سیستم حمل و نقل مطمئن به شهرهای مختلف ارسال می‌شود.
منابع:
- https://cosmeticsinfo.org/diethanolamine
- https://www.fda.gov/cosmetics/cosmetic-ingredients/diethanolamine
- https://www.epa.gov/sites/production/files/2016-09/documents/diethanolamine.pdf
- https://en.wikipedia.org/wiki/Diethanolamine
