مواد اولیه در محصولات دارویی مایع

معرفی مواد اولیه در محصولات دارویی مایع

مواد اولیه در محصولات دارویی مایع را در این مقاله به صورت کامل تشریح خواهیم کرد. اشکال دارویی مایع علاوه بر ماده دارویی همچنین حاوی مواد جانبی هستند که در فرمولاسیون به اهداف دارویی مختلف و تخصصی خدمت می‌کنند.

این مواد کمکی در بیشتر موارد نسبت به ماده دارویی مقدار بیشتری دارد زیرا بیشتر فرمولاسیون را تشکیل می‌دهد. بنابراین، اطمینان از این که همه مواد جانبی مورد استفاده در فرمولاسیون فرم‌های دوز مایع از نظر فیزیکی و شیمیایی با ماده دارویی و سایر اجزای فرمولاسیون سازگار هستند، ضروری است.

مواد افزودنی در فرمولاسیون محصولات دارویی مایع 

حلال‌های دارویی

در فرمول‌های دارویی مایع، حلال‌های دارویی اجزای اصلی هستند که به عنوان پایه ای در آن‌ها داروها و سایر مواد جانبی حل شده یا پراکنده می‌شوند. آن‌ها با شکستن پیوند و کاهش بار مؤثر بر روی یون‌ها عمل می‌کنند، بنابراین نیروهای جاذب حلال را افزایش می‌دهند که در نهایت بیشتر از نیروهای جاذب حلال و حلال هستند.

حلال‌های شیمیایی مورد استفاده در فرمول‌بندی اشکال دارویی مایع ممکن است آبی (به عنوان مثال، آب، الکل‌های پلی هیدریک، محلول‌های هیدرو الکلی و بافرها) یا روغنی (به عنوان مثال، روغن های گیاهی یا معدنی، پایه های روغنی ارگانیک، بازهای امولسیزه شده و غیره) باشند. انتخاب حلال مورد استفاده بستگی به ماهیت و خواص فیزیکی و شیمیایی ماده دارویی فعال (API) و استفاده مورد نظر از فرمولاسیون دارد.

الف) استفاده از آب به عنوان حلال

آب پرکاربردترین حلال در فرمولاسیون دارویی است. در استفاده معمول، فاقد سمیت است، با مایعات بدن سازگار است و می‌تواند اکثر ترکیباتی را که به عنوان ترکیبات دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند (به دلیل ثابت بودن دی الکتریک بالا) اما به احتمال زیاد باعث بی‌ثباتی داروهای هیدرولیتیک ناپایدار می‌شود و محیط مناسب برای رشد میکروبی را فراهم می‌کند.

نیاز مشترک برای آب مورد استفاده در فرمول‌بندی اشکال دارویی مایع، Purified Water ،USP است، به استثنای مواردی که برای تزریق داخل وریدی (تزریق) که برای تزریق آب استفاده می‌شود، در نظر گرفته شده است. آب مورد استفاده برای ترکیب محلول‌های خوراکی و بازسازی سوسپانسیون‌های خوراکی باید دارای استانداردهای رسمی باشد.

شایان ذکر است که آب آشامیدنی، بطری شده یا از شیر شهری، تحت یک مونوگرافی تطبیقی ​​قرار نگرفته است و بنابراین بدلیل ناسازگاری احتمالی اجزای فرمولاسیون با ناخالصی‌های محلول در آب، نمی‌توان از آن در فرمول دوز مایع استفاده کرد.

ب) استفاده از الکل به عنوان حلال

الکل که اغلب به عنوان اتیل الکل یا اتانول شناخته می‌شود، رایج‌ترین حلال در فرمولاسیون دارویی مایع در کنار آب است. این مایع شفاف، بی‌رنگ، متحرک و فرار با بوی ملایم و مشخص و طعم سوزان است.

الکل USP حاوی اتانول، C₂H₅OH، حداقل %92.3 و نه بیشتر از 93.8 از نظر وزن، که مطابق با نه کمتر از 94.9% و نه بیشتر از 96.0، از نظر حجم است. اتانول با آب، گلیسیرین، پروپیلن گلیکول و پلی اتیلن گلیکول 400 مخلوط می‌شود. این ماده به عنوان حلال اولیه بسیاری از ترکیبات آلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مخلوط آب و الکل می‌تواند در حل کردن داروهای نامحلول بسیار مؤثر باشد.

ج) گلیسیرین، به عنوان حلال

این مایع شفاف، بی‌رنگ، بی‌بو، چسبناک و رطوبت سوز با طعم شیرین، تقریباً 0.6 برابر شیرین‌تر از ساکارز است. این یک الکل تری اول بدون فعالیت اتانول در سیستم عصبی مرکزی است.گلیسیرین با آب، الکل، پروپیلن گلیکول و پلی اتیلن گلیکول 400 قابل اختلاط است.

به عنوان حلال، خاصیت حل‌کنندگی گلیسیرین با الکل قابل مقایسه است اما به دلیل گرانروی آن، املاح به آرامی در آن حل می‌شوند مگر اینکه با حرارت دادن ویسکوزیته کمتری پیدا کنند. همچنین، افزایش ویسکوزیته منتقل شده به محصول نهایی ممکن است نتیجه نامطلوب استفاده از این حلال باشد.

گلیسرول در آماده‌سازی فرمولاسیون اشکال داروی داخلی و خارجی استفاده می‌شود. به عنوان یک حلال عالی برای طیف وسیعی از مواد مانند قلیاها، نمک‌های خنثی، تانن و غیره عمل می‌کند.

د) پروپیلن گلیکول به عنوان حلال

مونو پروپیلن گلیکول USP یک مایع شفاف، بی‌رنگ، چسبناک و عملاً بی‌بو است، با طعم شیرین و کمی تند شبیه به گلیسیرین است. این یک دی اول است و مانند گلیسیرین، هیچ فعالیت سیستم عصبی مرکزی ندارد.

پروپیلن گلیکول به عنوان حلال برای عصاره‌گیر و نگهدارنده در انواع فرمولاسیون دارویی مورد استفاده گسترده قرار گرفته است. بیشتر در فرمولاسیون مدرن استفاده می‌شود و احتمالاً جایگزین گلیسیرین می‌شود زیرا انواع مختلفی از مواد مانند کورتیکواستروئیدها، فنول‌، داروهای سولفا، باربیتورات‌ها، ویتامین ها (A و D)، اکثر آلکالوئیدها و بسیاری از بی‌حسی‌های موضعی را حل می‌کند.

ه) پلی اتیلن گلیکول 400 به عنوان حلال

پلی اتیلن گلیکول 400 (PEG 400) از جنس پلی اتیلن گلیکول با وزن مولکولی پایین است. این یک مایع شفاف، بی‌رنگ و چسبناک است. PEG 400 مایع در دمای اتاق است و رایج‌ترین پلی اتیلن گلیکول است که در فرمولاسیون محصولات دارویی استفاده می‌شود.

در غلظت‌های تقریباً 30 %v/v ،PEG 400 به عنوان وسیله‌ای برای فرم‌های دوز تزریقی استفاده شده است. مانند گلیسیرین و پروپیلن گلیکول، PEG 400 با آب و الکل مخلوط می‌شود.

حلال های کمکی

هم حلال‌ها در درجه اول اجزای مایع هستند که غالباً برای افزایش حلالیت در آب داروهایی استفاده می‌شوند که حاوی گروه (های) قابل یونیزاسیون نیستند و بنابراین با تنظیم pH نمی‌توان حلالیت آن‌ها را افزایش داد. آن‌ها با کاهش کشش سطحی بین محلولهای عمدتا آبی و املاح آبگریز کار می‌کنند.

حلال‌های کمکی به دلیل وجود اهداکنندگان پیوند هیدروژنی و/یا گیرنده‌ها تا حدی قطبی هستند، بنابراین از قابلیت امتزاج با آب اطمینان حاصل می‌شود. انتخاب هم حلال به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله حلالیت و ثبات ماده دارویی در عامل انتقال. با این حال، اکثر مایعات آلی که با آب مخلوط می‌شوند سمی هستند و فقط تعداد کمی از آن‌ها به عنوان حلال‌های کمکی در محلول‌های دارویی استفاده می‌شوند.

هر حلال با محدوده غلظت قابل قبول مشخص می‌شود، که بدون ایجاد آسیب بیولوژیکی نمی‌توان از آن تجاوز کرد. استفاده از حلال‌های کمکی در فرمولاسیون‌های تزریقی با ته‌نشینی بی‌رویه ماده دارو پس از رقیق شدن در محیط آبی/بیولوژیکی محدود شده است که منجر به آمبولی یا نکروز در محل تزریق می‌شود.

مدل‌های in vitro و in vivo برای ارزیابی ایمنی مواد جانبی حلال کمکی در دسترس هستند.نمونه های جانبی که به عنوان حلال‌های کمکی استفاده می‌شوند عبارتند از گلیسرول، پروپیلن گلیکول، اتانول ، PEG های با وزن مولکولی پایین و غیره.

سورفکتانت ها

سورفکتانت‌ها یا عوامل فعال سطحی مولکول‌هایی با قسمت قطبی (آب دوست) و غیر قطبی (آب گریز) هستند که در محیط های آبی برای ایجاد ساختارهای پویا، موسوم به میسل شناخته می‌شوند. داروهای غیر قطبی می‌توانند به این میسل‌ها تقسیم شده و حل شوند.

بسته به ماهیت ناحیه قطبی، سورفکتانت‌ها می‌توانند آنیونی (به عنوان مثال، سدیم لوریل سولفات)، کاتیونی (به عنوان مثال، تری آلکیل آمونیوم)، دو قطبی (مانند گلیسین و پروتئین‌ها) و غیر یونی (به عنوان مثال، پلی اتیلن گلیکول) باشند. در میان این موارد، متداول‌ترین آن‌ها سورفاکتانت‌های آنیونی و غیر یونی هستند.

سورفکتانت‌های غیر یونی، به جای سورفکتانت‌های یونی، عموماً برای کاربردهای دارویی مناسب تر هستند، نه تنها به دلیل سمیت کمتر، بلکه به این دلیل که پوسته سورفاکتانت می‌تواند خواص مخفی کاری را به میسل نشان دهد و از جذب ماکروفاژهای سیستم اندوتلیال شبکیه جلوگیری می‌کند. بنابراین عمر آن‌ها را در گردش خون افزایش می‌دهد.

از آنجا که فرآیند انحلال به دلیل وجود میسل‌ها اتفاق می‌افتد، به طور کلی غلظت‌های بالای سورفاکتانت برای بهبود قابل توجه حلالیت دارو لازم است. غلظت تشکیل میسل در اعداد قابل ملاحظه را غلظت میسل بحرانی (CMC) می‌نامند. بسته به غلظت سورفکتانت، میسل‌های معمولی می‌توانند شکل کروی، استوانه‌ای یا لایه‌ای داشته باشند.

مواد نگهدارنده

نگهدارنده‌ها ترکیبات شیمیایی هستند که برای محافظت از آن‌ها در برابر آلودگی میکروبی به فرمولاسیون اضافه می‌شوند. یک نگهدارنده ایده آل باید شرایط زیر را داشته باشد:

1. در غلظت‌های پایین در برابر همه میکروارگانیسم‌های ممکن مؤثر است
2. غیر سمی، بدون حساسیت، محلول و سازگار با API، سایر مواد جانبی و سیستم ظرف
3. برای ماندگاری محصول پایدار است.

آلودگی میکروبی در اشکال دوز مایع مبتنی بر آب یک خطر جدی برای سلامتی ارائه می‌دهد. بنابراین، استفاده از مواد نگهدارنده در چنین مواردی اجتناب‌ناپذیر می‌شود تا از رشد میکروارگانیسم‌ها در طول تولید و در زمان ذخیره‌سازی جلوگیری شود.

اگرچه ممکن است ایجاد یک فرمول “فاقد مواد نگهدارنده” برای رفع نگرانی‌های فزاینده در مورد فعالیت بیولوژیکی یا اثرات ناخواسته این مواد کمکی مطلوب‌تر باشد، اما اکثر فرمولاسیون‌ها به نوعی از مواد نگهدارنده برای اطمینان از عدم رشد میکروبی نیاز دارند.

اکثر مواد نگهدارنده از دو نوع اسیدی و غیر اسیدی هستند و بیشتر باکتریواستاتیک هستند تا باکتری‌کش. از جمله انواع اسیدی می‌توان به فنول، بنزوئیک اسید، بوریک اسید، کلرو کرسول، -9 فنیل فنل، آلکیل استرهای پارا هیدروکسی بنزوئیک اسید، اسید سوربیک و نمک‌های مربوط به آن‌ها. مواد نگهدارنده خنثی عبارتند از کلروبوتانول، بنزیل الکل و بتا فنیل اتیل الکل.

در شرایط قلیایی، عموماً در نظر گرفته می‌شود که رشد میکروبی ناچیز است و در این مقادیر pH، نیاز به نگهدارنده به طور کلی توصیه نمی‌شود.

مواد نگهدارنده اغلب حاوی گروه های عاملی هستند که مسئول فعالیت ضد میکروبی آن‌ها هستند اما منجر به واکنش‌های ناخواسته می‌شوند. بنابراین، علاوه بر فعالیت ضد میکروبی مواد افزودنی، پارامترهای دیگر باید در حین توسعه فرمولاسیون از نظر سازگاری با API، سایر مواد کمکی و سیستم ظرف مورد ارزیابی قرار گیرند.

اصلاح گرانروی / عوامل تعلیق

اصلاح‌کننده‌های ویسکوزیته که به عنوان عوامل تعلیق نیز شناخته می‌شوند، مواد جانبی هستند که با عمل به عنوان مانع انرژی، جذب و تجمع بین ذرات را به حداقل می‌رسانند و در نتیجه رسوب ذرات را به تاخیر می‌اندازند. انتخاب عامل تعلیق مناسب یکی از مهم‌ترین عوامل در فرمول‌بندی سوسپانسیون دارویی است.

عوامل دیگری که در انتخاب مواد معلق‌کننده یا افزایش دهنده ویسکوزیته مناسب مورد توجه قرار می گیرند عبارتند از:

ویژگی رئولوژیکی مورد نظر، قابلیت تعلیق در سیستم، پایداری pH، سازگاری شیمیایی با ماده دارویی و سایر مواد جانبی، تکرارپذیری، زمان هیدراتاسیون و هزینه.

اصلاح‌کننده‌های گرانروی رایج مورد استفاده در فرم‌های دارویی مایع شامل

• مشتقات سلولز (به عنوان مثال، متیل سلولز، میکرو کریستالین سلولز، کربوکسی متیل سلولز، اتیل سلولز، هیدروکسی اتیل سلولز، هیدروکسی پروپیل سلولز و هیدروکسی پروپیل متیل سلولز و غیره)
• رس (به عنوان مثال هکتوریت، بنتونیت، آلومینیوم و/یا سیلیکات منیزیم)
• صمغ‌های طبیعی (به عنوان مثال، اقاقیا، گوارگام، کتیرا، زانتان گام، آلژینات‌ها، صمغ کاراگینان و لوکاست)
• پلیمرهای مصنوعی (به عنوان مثال، کربومرها، پلی وینیل پیرلیدون، پلی وینیل الکل و پلوکسامر) و ترکیبات متفرقه (به عنوان مثال، سیلیکون دی اکسید کلوئیدی و سیلیکات) در بسیاری از موارد، این مواد کمکی به صورت ترکیبی استفاده می‌شوند.

بافرها

اصطلاحات بافر و محلول بافر هنگام استفاده از غلظت یون هیدروژن یا pH به توانایی یک سیستم، به ویژه محلول آبی، در مقاومت در برابر تغییر pH در افزودن اسید یا قلیا یا رقیق شدن با یک حلال کنترل pH فرمولاسیون، می‌تواند از تغییرات بزرگ در طول ذخیره‌سازی جلوگیری کرده و همچنین سازگاری فیزیولوژیکی فرمولاسیون با مایع بیولوژیکی را تضمین کند. بنابراین، اکثر دانشمندان فرمولاسیون از محلول بافر برای کنترل تغییرات احتمالی در pH فرمولاسیون استفاده می‌کنند.

مقدار مورد نیاز ظرفیت بافر مورد نیاز به طور کلی بین 01/0 تا 0.1 M  است و غلظت بین 05/0 تا 0/5 M  معمولاً کافی است. انتخاب یک بافر مناسب باید بر اساس موارد زیر باشد:

• مناسب بودن بافر برای فرمول مایع مورد نظر (به عنوان مثال، یک بافر اسید بوریک ممکن است برای تحویل چشمی و داخل وریدی استفاده شود اما به دلیل سمیت در مایعات خوراکی استفاده نمی‌شود).
• ثبات ماده دارويي و مواد كمك‌كننده در بافر.
• سازگاری بین بافر و ظرف نگهدارنده.

سیستم‌های بافر مورد استفاده در فرم‌های دارویی عموماً شامل مخلوطی از یک اسید ضعیف و نمک مربوطه آن با یک باز قوی یا مخلوطی از یک باز ضعیف و نمک مربوطه آن با اسید قوی است. ماده دارویی موجود در محلول ممکن است خود به عنوان یک بافر عمل کند.

اگر دارو الکترولیت ضعیفی مانند اسید سالیسیلیک یا افدرین باشد، افزودن باز یا اسیدها به ترتیب سیستم‌هایی را ایجاد می‌کند که در آن‌ها دارو می‌تواند به عنوان یک بافر عمل کند.شایان ذکر است که رقیق کردن محلول یک محصول دارویی که با سیستم بافر فرموله شده است، احتمالاً ظرفیت (یا قدرت) سیستم بافر را کاهش می‌دهد و در نتیجه توانایی بافر در مقاومت در برابر تغییر pH را کاهش می‌دهد.

همچنین عوامل دیگری مانند مقدار و نوع حلال‌های موجود، دما و قدرت یونی ممکن است بر pH فرمولاسیون تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، pH بافرهای استات با افزایش دما شناخته می‌شود، در حالی که pH بافرهای اسید بوریک با افزایش دما کاهش می‌یابد.

بافر ممکن است بر حلالیت ماده و مواد جانبی داروها تأثیر منفی بگذارد. این اثر بستگی به قطبیت املاح و نمک‌ها در ترکیب با فرمولاسیون دارد. املاح غیر قطبی با نمک‌های آلی ضعیف قطبی حل شده (نمک‌زده) و توسط نمک‌های قطبی رسوب زدایی (نمک زدایی) می‌شوند. برعکس، املاح قطبی توسط نمک‌های قطبی حل شده و با نمک‌های آلی محلول زدایی می‌شوند.

اثر تثبیت‌کننده بافرهایی که دارای چندین گونه باردار در محلول هستند نیز می‌تواند واکنش بالقوه بین ماده دارو و مواد جانبی را تعیین کند. به عنوان مثال، بافرهایی که از کربنات‌ها، تارتارات، سیترات و نمک‌های مختلف فسفات استفاده می‌کنند ممکن است با تشکیل نمک‌های کمی محلول با یون کلسیم رسوب کنند. میزان ترسیب به pH محلول بستگی دارد. فعالیت یون‌های فسفات ممکن است به دلیل تداخل با سایر اجزای محلول کاهش یابد.

فروش مواد اولیه دارویی با بهترین قیمت در پیشگامان شیمی

آنتی اکسیدان ها

آنتی‌اکسیدان‌ها به برخی از دوزهای مایع اضافه می‌شوند تا روند اکسیداسیون مولکول‌ها را به تأخیر بیاندازند یا آن را مهار کنند. آنتی‌اکسیدان‌ها با ترجیحا اکسید شدن یا مسدود کردن واکنش زنجیره‌ای اکسیداتیو عمل می‌کنند. نمونه‌های آنتی‌اکسیدان مورد استفاده در اشکال دارویی مایع در جدول زیر نشان داده شده است.

عوامل شلات کننده

عوامل شلات‌کننده، همچنین به عنوان جدا کننده شناخته می‌شوند، مولکول‌هایی هستند که داروها را در برابر کاتالیزورها که واکنش اکسیداتیو را تسریع می‌کنند، محافظت می‌کنند.

آن‌ها با تشکیل کمپلکس‌های پایدار با یون‌های فلزی به ویژه یون‌های فلزی دو ظرفیتی و سه ظرفیتی (شامل فلزات کمیاب و فلزات سنگین) عمل می‌کنند بنابراین فعالیت کاتالیزوری خود را در اکسیداسیون مواد دارویی غیرفعال می‌کنند. نمونه‌های معمولی این مواد جانبی شامل ادتا 2 سدیم، کلسیم دی سدیم ادتا، ادتیک اسید و غیره است.

شیرین کننده ها

شیرین‌کننده‌ها در اشکال دارویی مایع دکه برای تجویز خوراکی در نظر گرفته شده‌اند به طور خاص برای افزایش خوش طعم شدن عامل درمانی استفاده می‌شوند.

به عنوان مثال می‌توان به ساکارز، سوربیتول، مانیتول، سدیم ساخارین، زایلیتول، شربت ذرت با فروکتوز بالا و غیره اشاره کرد. آماده‌سازی‌های شیرین اما بدون قند حاوی آسپارتام برای بیماران دیابتی مناسب است و باعث پوسیدگی دندان نمی‌شوند.

عوامل طعم دهنده

از طعم‌ها برای پوشاندن طعم داروها استفاده می‌شود که بسیاری از آن‌ها طعم بسیار ناخوشایندی دارند. طعم‌های مورد استفاده در فرمولاسیون فرم‌های دارویی مایع دارویی باید غیر سمی، محلول (در صورت استفاده برای محصول شفاف مانند شربت، اکسیر)، پایدار و سازگار با اجزای فرمول باشد.

پوشش چند طعم به دلیل پیچیدگی بسیار دشوار است. یک نمونه خوب از چنین طعمی عصاره سرخس نر است که در ابتدا شیرین، سپس قابض و در نهایت تلخ است.از طعم‌دهنده‌ها مانند وانیل، تمشک، روغن پرتقال، روغن لیمو برای محلول‌های خوراکی استفاده می‌شود. از منتول در محلول‌های خوراکی و قطره بینی استفاده می‌شود.

طعم‌های خاص برای جمعیت خاصی از بیماران و نقاط خاصی از جهان جذابیت دارد. این را باید دانشمند فرمول‌بندی در نظر داشته باشد. به عنوان مثال، طعم میوه و آدامس برای کودکان قابل قبول است، در حالی که طعم نعناع اینطور نیست.

رنگ ها

رنگ‌ها (عوامل رنگ‌آمیزی) تا حد زیادی در محصولات دارویی برای استانداردسازی یا بهبود رنگ دارویی موجود، برای پوشاندن تغییر رنگ و بهبود ظاهر و/ یا گاهی اوقات برای تکمیل طعم یا مطابقت رنگ دارو با طعم آن استفاده می‌شوند. به عنوان مثال می‌توان به افزودن رنگ قرمز با طعم گیلاس، زرد با لیمو، سبز با نعناع، بنفش با انگور سیاه و غیره اشاره کرد.

در حالی که رنگ‌ها هم از منابع طبیعی (به عنوان مثال کاروتنوئیدها) و هم از سنتز شده (به عنوان مثال آمارانت) بدست می‌آیند، اما اکثر آن‌ها به صورت مصنوعی تولید می‌شوند. مانند عوامل طعم‌دهنده، ترجیح رنگ بین فرهنگ ها متفاوت است.

عوامل ضد کف

عوامل ضد كف مواد جانبی هستند كه از ایجاد كف در طی فرآیندهای تولید یا هنگام بازسازی اشکال دارویی مایع جلوگیری می كنند. آن‌ها این کار را با کاهش کشش سطحی و اتصال منسجم فاز مایع انجام می‌دهند.

اصطلاح تغییر شکل و ضد کف مانند دو روی سکه هستند که از مواد یکسانی برای پیشگیری از آن‌ها استفاده می‌کنند، اما در مکانیسم جلوگیری از کف آن‌ها کمی متفاوت هستند. تغییر شکل نشان‌دهنده شکستن، ضربه سریع و کنترل کف موجود است. مهار فوم یا ضد کف از طرف دیگر به معنای جلوگیری از تشکیل کف در وهله اول است.

نمونه‌های جانبی که به عنوان عوامل ضد کف استفاده می‌شوند عبارتند از سیمتیکون (پلی دی متیل سیلوکسان)، روغن پارافین، فسفات‌های آلی، الکل‌ها و غیره.

مواد رطوبت بخش

مواد شوینده، مانند پروپیلن گلیکول، گلیسرول، پلی اتیلن گلیکول و سوربیتول، از مواد جانبی رطوبت دوست هستند که در ~5% در فرم های دوز مایع (به عنوان مثال، سوسپانسیون‌های آبی و امولسیون‌ها برای کاربرد خارجی) استفاده می‌شود تا تبخیر آبی آبی را از اشکال دوز در طول ذخیره‌سازی و استفاده کاهش دهد. با این حال، غلظت زیاد نیز ممکن است رطوبت را از پوست خارج کرده و باعث خشکی شود.

عوامل امولسیون کننده

عوامل امولسیون‌کننده در سطح مشترک یا سطح قطرات معلق جذب می‌شوند و باعث کاهش کشش سطحی و جلوگیری از ادغام قطرات می‌شوند. به عنوان مثال می‌توان به لوریل سولفات سدیم، ستریماید، ماکروگول‌ها و غیره اشاره کرد.

عوامل لخته سازی

این‌ها الکترولیت‌های خنثی هستند که می‌توانند از جمع شدن جامدات معلق جلوگیری کنند. آن‌ها با کاهش پتانسیل زتا ذرات باردار معلق به صفر عمل کرده و در نتیجه باعث تجمع یا تشکیل لخته ذرات می‌شوند.

ارزش تجمع یا کارایی با ظرفیت یون‌ها افزایش می‌یابد. یون‌های دو ظرفیتی ده برابر یون‌های تک ظرفیتی مؤثر هستند. همچنین یون‌های سه ظرفیتی هزار برابر یون‌های تک ظرفیتی مؤثر هستند. این قاعده فقط برای سیستم‌هایی که الکترولیت تجمع دهنده هیچ‌گونه برهم کنش شیمیایی با یون‌های دو لایه سطح ذرات را انجام نمی‌دهد، معتبر است.

در صورت عدم الکترولیت‌های آلی، نامحلول در آب، یون‌های تک ظرفیتی از جمله سدیم یا کلرید پتاسیم در غلظت کم (0.01-1.00%)، اغلب برای ایجاد لخته شدن کافی است در حالی که در مورد گونه‌های پلی الکترولیت نامحلول، با بار زیاد، یون‌های دو ظرفیتی یا سه ظرفیتی محلول در آب مانند کلرید آلومینیوم، نمک‌های کلسیم، سیترات‌ها، سولفات‌ها و بی‌فسفات‌های پتاسیم در غلظت‌های 01/0 تا 1/00 ​​درصد ممکن است بسته به بار ذرات برای تشکیل لخته مورد نیاز باشد.