مواد شیمیایی حساسیت زا
اگر به یک برچسب شیمیایی نگاه کنید و روی آن نوشته شده باشد «قابل اشتعال»، می‌دانید که واقعاً باید مراقب باشید. یا اگر سرطان‌زا است، می‌دانید که می‌تواند باعث سرطان شود. اما “حساس ساز اصطلاح مبهم‌تری است.”
مواد شیمیایی حساسیت زا با پتانسیل تبدیل شدن به آلرژن هستند. پیش‌بینی اینکه کدام مواد شیمیایی حساسیت زا هستند، احتمال آسیب‌پذیری آنها و میزان مواجهه با آنها چقدر است، دشوار است. در نتیجه، کار ایمن در آزمایشگاه به این معنی است که با مواد شیمیایی حساسیت زا شناخته شده و ترکیبات شیمیایی مشابه با احتیاط برخورد کنید تا قرار گرفتن در معرض آن به حداقل برسد. در این مقاله نگاهی به مواد شیمیایی حساسیت زا، علائم و درمان آلرژی‌های شیمیایی خواهیم داشت.
حساسیت‌های شیمیایی چیست؟
برای اینکه یک واکنش آلرژیک رخ دهد، ابتدا فرد باید با چیزی که به آن حساسیت دارد تماس پیدا کند. این می‌تواند از طریق لمس یک مورد، قورت دادن غذا، نیش زدن یا گاز گرفتن توسط یک حشره، یا تعدادی از رویدادهای دیگر رخ دهد. آلرژی شیمیایی اثرات نامطلوبی بر سلامتی را توصیف می‌کند که ممکن است زمانی که قرار گرفتن در معرض یک ماده شیمیایی باعث ایجاد پاسخ ایمنی می‌شود، ایجاد شود. نزدیک به 26 درصد از کل جمعیت ایالات متحده به مواد شیمیایی حساس هستند.
آلرژی در دو مرحله ایجاد می‌شود. در مرحله اول، قرار گرفتن در معرض یک موضوع ذاتا حساس منجر به تحریک یک پاسخ ایمنی یا پرایم ایمنی می‌شود. اگر فرد حساس شده در موقعیت بعدی در معرض همان ماده شیمیایی حساسیت زا قرار گیرد، پاسخ ایمنی ثانویه سریعتر و تهاجمی تر ایجاد می‌شود که منجر به التهاب و علائم و نشانه‌های یک واکنش آلرژیک قابل تشخیص بالینی می‌شود. دو شکل آلرژی شیمیایی عبارتند از: حساسیت پوستی که منجر به درماتیت تماسی آلرژیک می‌شود و حساس شدن دستگاه تنفسی مرتبط با رینیت.
عملکرد مواد شیمیایی حساسیت زا در بدن
بخش‌های مختلف سیستم ایمنی بدن دائماً در جستجوی موادی هستند که نمی‌شناسند. به این ترتیب عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی تشخیص داده می‌شوند. یک واکنش آلرژیک اساساً شامل فریب دادن سیستم ایمنی بدن برای فشار دادن آن به بیش از حد است. وزن مولکولی یک ترکیب شیمیایی مجزا معمولاً برای ایجاد یک واکنش ایمنی بسیار کوچک است. «بنابراین آنها باید با پروتئینی به‌اصطلاح حامل پیوند شوند تا یک آلرژن ایجاد کنند و در نتیجه واکنش حساسیت زا ایجاد کنند.»
برای تبدیل شدن به یک حساس کننده (آلرژن)، یک مواد شیمیایی حساسیت زا با پروتئین انسانی به گونه‌ای متصل می‌شود که ساختار پروتئین را کمی تغییر می‌دهد. این ساختار تغییر یافته باعث می‌شود سیستم ایمنی آن را به عنوان یک ماده خارجی درک کند و باعث تولید آنتی بادی برای شناسایی پروتئین اصلاح شده می‌شود. هر پروتئینی می‌تواند یک پروتئین حامل باشد، اگر اتصال یک مولکول کوچک باعث شود سیستم ایمنی آن را به عنوان خارجی تشخیص دهد.
پس از اینکه سیستم ایمنی شروع به ساخت آنتی بادی کرد، به خون وارد می‌شود و منتظر می‌ماند تا ببیند آیا آن ترکیب شیمیایی-پروتئینی خاص دوباره ظاهر می‌شود یا خیر. وقتی این اتفاق می‌افتد، آنتی‌بادی سیستم ایمنی را فعال می‌کند تا هیستامین‌ها و دیگر مولکول‌ها و آنزیم‌ها را آزاد کند که باعث واکنش التهابی می‌شوند. شدت علائم می‌تواند از آبریزش خفیف بینی یا خارش پوست تا آنافیلاکسی تمام عیار متغیر باشد. علائم آنافیلاکسی شامل مشکلات تنفسی، کهیر، استفراغ و فشار خون پایین است. آنافیلاکسی می‌تواند کشنده باشد. (پیشنهاد مطالعه در مورد مواد شیمیایی آلرژی زا در reddit)
علائم آلرژی شیمیایی چیست؟
علائم آلرژی شیمیایی عمدتاً روی پوست ظاهر می‌شود. با این حال، علائم ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی از رایج ترین علائم عبارتند از:
- قرمزی پوست
- پوسته پوسته شدن (تکه‌های فلس دار)
- تاول
- احساس خارش یا سوزش
- تورم صورت و ناحیه تناسلی
- بثورات‌ها
- حساسیت به خورشید
- پوست ترک خورده و تیره شده
انواع مواد شیمیایی حساسیت زا
مواد شیمیایی حساسیت زا را با توجه به عملکرد آنها به دو گروه تقسیم می‌کنند: آنهایی که باعث ایجاد علائم در سیستم تنفسی می‌شوند و آنهایی که روی پوست تأثیر می‌گذارند.
تحقیقات انجام شده بر روی مواد شیمیایی حساسیت زا نشان داده است: “در بین این دو گروه تا حد زیادی، آلرژی‌های پوستی شایع تر از این دو هستند.” با این حال، آلرژن‌های تنفسی تمایل به ایجاد علائم شدیدتری دارند. همچنین یک زیرمجموعه کوچک وجود دارد که هم حساس کننده پوست و هم دستگاه تنفسی است، مانند انیدرید فتالیک.
برخی از کلاس‌های کلیدی مواد شیمیایی حساسیت زا تنفسی شامل انیدریدهای اسید، دی ایزوسیانات‌ها، برخی نمک‌های پلاتین، چند آمین و برخی آلدئیدها – به ویژه گلوتارآلدئید هستند. برخی از فلزات، مانند نیکل؛ ترکیبات دارویی، از جمله برخی از آنتی بیوتیک‌ها؛ و اجزای آرایشی – به ویژه رنگ‌ها و سفید کننده‌ها – برای برخی افراد به عنوان مواد شیمیایی حساسیت زا شناخته شده‌اند. وجه مشترک همه آنها توانایی آنها در تعامل با پروتئین‌های انسانی برای تغییر ساختار شیمیایی آنهاست.
5 مورد از مواد شیمیایی حساسیت زا متداول
از زمان صنعتی شدن، افزایش قابل توجهی در شیوع بیماری‌های آلرژیک مانند آسم و درماتیت تماسی وجود داشته است. دلایل متعددی برای این وجود دارد، یکی از دلایل احتمالی این است که ما در معرض مواد شیمیایی بسیار بیشتری نسبت به قبل هستیم. یک نمونه کروم است که سال‌هاست در محصولات چرمی مانند کفش، دستکش و کیف دستی استفاده می‌شود. به چرم انعطاف پذیری بیشتری می‌دهد. با این حال، کروم می‌تواند از چرم بر روی پوست فرد و حتی به داخل آن نفوذ کند – که در برخی افراد باعث واکنش آلرژیک می‌شود.
نمونه دیگر نیکل است که هنوز هم عامل اصلی حساسیت پوستی در اروپا است. استفاده از نیکل در محصولاتی که در تماس طولانی مدت با پوست هستند، مانند گوشواره، گردنبند، ساعت مچی و زیپ پوشاک، محدود شده است. نیکل، اگر از جواهرات آزاد شود، می‌تواند در تماس با پوست زخم ایجاد کند.
عرضه‌کنندگانی که محصولات حاوی ایزوسیانات‌های خاص (MDI) را در بازار عرضه می‌کنند، باید مطمئن شوند که بسته‌بندی حاوی دستکش‌های محافظ است و اگر قبلاً به دی ایزوسیانات‌ها حساس شده‌اید، به شما به عنوان مصرف‌کننده در مورد واکنش‌های آلرژیک احتمالی هشدار می‌دهند. افرادی که ممکن است آسم یا مشکلات پوستی داشته باشند نیز باید از تماس با این محصولات خودداری کنند. بسته بندی همچنین باید به شما توصیه کند که در صورت عدم امکان تهویه مناسب، از محافظ تنفسی استفاده کنید.
متیلن دی‌فنیل دی ایزوسیانات (MDI)، که در رنگ‌های اسپری و پوشش‌های مایع سقف استفاده می‌شود، یک ماده شیمیایی حساسیت زا تنفسی شناخته شده است که در صورت استنشاق می‌تواند باعث واکنش آلرژیک شود.
دی متیل فومارات (DMF)، یک ماده شیمیایی ضد کپک، معمولا در ساشه‌های همراه محصولات مصرفی مانند کفش و مبل استفاده می‌شود – این ماده می‌تواند روی محصول و روی پوست فرد منتقل شود و باعث واکنش‌های آلرژیک مانند خارش، قرمزی و سوزش شود.
منابع مواد شیمیاییی حساسیت زا
در این بخش علل اصلی حساسیت‌های شیمیایی مشخص می‌شود. برای برخی از افراد، مواد شیمیایی موجود در شامپوها، لوازم آرایشی و مواد شوینده می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک پوستی شود. برخی از محصولات پاک کننده حاوی مواد شیمیایی طبیعی مانند روغن درخت چای یا عصاره‌های گیاهی ممکن است باعث واکنش آلرژیک شوند.
با این حال، واکنش به محصولات پاک کننده نیز می‌تواند از طریق واکنش‌های غیر حساسیت زا مانند درماتیت تماسی و استنشاق ترکیبات محرک رخ دهد. لوازم آرایشی و محصولات مراقبت شخصی دارای مقدار زیادی آلرژن بالقوه هستند، مواردی که ممکن است به آنها حساسیت داشته باشید:
- عطرهای موجود در صابون‌ها، ادکلن‌ها، دئودورانت‌ها، کرم‌های بدن، لوازم آرایشی، شوینده‌ها و دستمال‌ها
- مواد نگهدارنده و ضد باکتری که به بسیاری از مایعات اضافه می‌شوند تا از فاسد شدن آنها جلوگیری کنند
- موادی که برای غلیظ کردن، رنگ کردن یا روغن کاری یک محصول اضافه می‌شوند
- مواد شیمیایی موجود در کرم رنگ مو و سایر محصولات مو
- رزین فرمالدئید، یک عنصر در بسیاری از محصولات مراقبت از ناخن
- کرم‌های ضدآفتاب که اغلب در مرطوب‌کننده‌های آرایشی، بالم لب و فونداسیون یافت می‌شوند
چگونه از حساسیت شیمیایی پیشگیری و آن را درمان کنیم؟
اولین قدم برای پیشگیری و درمان واکنش‌های حساسیت شیمیایی در بدن شما، شناسایی مواد شیمیایی حساسیت زا و عامل ایجاد کننده این واکنش‌ها است. در صورت تماس با مواد شیمیایی حساسیت زا، حتماً بلافاصله پوست را با آب و صابون بشویید. قبل از شستن کامل دست‌ها، سایر قسمت‌های بدن را لمس نکنید.
علاوه بر این، افرادی که با علائم خفیف روبرو هستند می‌توانند این واکنش را با داروهای بدون نسخه (OTC) مانند لوسیون کالامین، پمادهای کورتیزون و آنتی هیستامین‌ها درمان کنند. اگر علائم کاهش پیدا نکرد با پزشک مشورت کنید و آزمایش آلرژی بدهید.
واکنش‌های آلرژیک در مناطقی که با یک آلرژن در تماس هستند بدترین حالت را دارند. آلرژی‌های شیمیایی به دلیل برخی از لوازم آرایشی، شامپوها و مواد شوینده رایج است. تغییر محصول را در نظر بگیرید و ببینید آیا علائم در چنین شرایطی کاهش می‌یابد یا خیر.
بیشتر بخوانید: جدول مواد شیمیایی که باعث درماتیت تماسی آلرژیک می شوند.
سوالات متداول در مواد مواد شیمیایی حساسیت زا
آیا حساسیت‌های شیمیایی با گذشت زمان از بین می‌روند؟
برخی از واکنش‌های آلرژیک با بزرگ شدن از بین می‌روند. با این حال، اگر سیستم ایمنی بدن با یک آلرژن تماس پیدا کند، ممکن است برخی همچنان باقی بمانند.
علائم رایج حساسیت شیمیایی چیست؟
برخی از شایع ترین علائم آلرژی شیمیایی عبارتند از قرمزی پوست، لکه‌های پوسته پوسته، تاول، تورم صورت و چشم‌ها، حساسیت به آفتاب و کهیر.
