کاربرد EDTA در دندانپزشکی

کاربرد EDTA در دندانپزشکی چیست؟

تاریخچه EDTA

آلفرد ورنر 1893 نظریه ترکیبات کئوردیناسیون را توسعه داد، امروزه از آن به عنوان کلات یاد می‌شود. برای این نقطه عطف در طبقه‌بندی مجدد ترکیبات شیمیایی معدنی، ورنر در سال 1913 جایزه نوبل را دریافت کرد. وی در ادامه محاسباتی را برای فرآیند اتصال فلزات به مولکول‌های آلی ایجاد کرد، که پایه شیمی کوئوردیناسیون است.

در اواسط 1930 آلمان مواد شیمیایی مخصوص خود را تولید کرد. ماده مصنوعی اختراع شده آن‌ها EDTA (اتیلن-دی امین-تترا استات) بود. عوامل کیلیت به عنوان کمک برای ریشه درمانی به عنوان کمک برای تهیه کانال‌های ریشه باریک و آهکی شده معرفی شدند.

فرمول شیمیایی EDTA

این یک پلی آمینو کربوکسیلیک اسید با فرمول ₂[CH₂N(CH₂CO₂H)₂] است. امروزه، EDTA عمدتاً از اتیلن دی آمین (1،2-دی آمینو اتان)، فرمالدئید (متانال) و سیانور سدیم سنتز می‌شود.

از دو نوع ادتا معمولاً استفاده می‌شود یکی ادتا 2 سدیم و دیگری ادتا 4 سدیم. هر دو از نظر ساختار شیمیایی و سطح pH متفاوت هستند، اما تقریباً کاربردهای مشابهی دارند.

مکانیسم عملکرد EDTA

EDTA یک مولکول پیچیده با ساختاری پنجه مانند است که به یون‌های فلزی دو ظرفیتی و سه ظرفیتی مانند کلسیم و آلومینیوم متصل شده و آن‌ها را ضبط می‌کند و یک ساختار حلقه ای پایدار ایجاد می‌کند. EDTA پروتئین‌های سطح باکتری را با ترکیب با یون‌های فلزی از پوشش سلول که منجر به مرگ باکتری می‌شود، از بین می‌برد.

EDTA یک مجموعه پایدار با کلسیم تشکیل می‌دهد. هنگامی که تمام یون‌های موجود متصل شدند، دیگر انحلال رخ نمی‌دهد. بنابراین، EDTA خود محدود کننده است.

کاربردهای EDTA در دندان پزشکی

EDTA برای ساده‌سازی درمان ابزاری کانال ریشه دندان استفاده می‌شود.

EDTA با واکنش با اجزای معدنی بافت‌های سخت دندان کار می‌کند. عامل کیلیت EDTA بافت‌ها را نرم می‌کند و دیواره‌های کانال را از بین می‌برد. این امر آماده‌سازی مکانیکی کانال ریشه و از بین بردن بیشتر لایه اسمیر را که لوله‌های عاج را باز می‌کند، تسهیل می‌کند.

سال‌ها تحقیق نشان داده است که مقدار (ph) پی‌هاش EDTA مهم است. برای رسیدن به نتایج استثنایی، پایین بودن pH محلول بسیار مهمتر از غلظت است. محلول‌های قلیایی EDTA (pH 11.3) برای جداسازی لایه اسمیر دارای عملکرد ضعیفی هستند. با افزایش pH، میزان ذخیره یون‌های کلسیم از هیدروکسی آپاتیت برای کلات شدن کاهش می‌یابد. محلول 17٪ EDTA به طور خاص با pH پایین برای عملکرد بهتر فرموله شده است.

حذف لایه اسمیر

گزارش شده است که EDTA عاج دندان را تا عمق 20 و 30 میکرومتر در 5 دقیقه پاک می‌کند. عوامل کیلیت از نوع خمیر در مقایسه با EDTA مایع، لایه اسمیر را به طور مؤثری از بین نمی‌برد. EDTA به طور معمول در غلظت 17٪ استفاده می‌شود و در صورت تماس مستقیم با دیواره کانال ریشه دندان برای کمتر از 1 دقیقه می‌تواند لایه‌های اسمیر را از بین ببرد.

با توجه به مطالعات انجام شده افزودن سورفاکتانت‌ها به EDTA مایع منجر به حذف بهتر لایه اسمیر نمی‌شود. برای کاهش کشش سطحی و افزایش نفوذ پذیری محلول، یک برمید آمونیوم کواترنر به محلول‌های EDTA اضافه شده است. هنگامی که از این ترکیب (REDTA) همراه با ابزار دقیق استفاده شد، هیچ لایه‌ای از اسمیر باقی نماند مگر در قسمت آپیکالی کانال ریشه.

زمان کار ایده‌آل EDTAC در کانال ریشه برابر 15 دقیقه پیشنهاد شد و بعد از این دیگر نمی‌توان انتظار عمل کیلیت‌زدایی بیشتری را داشت.

• با توجه به گزارش داده شده توسط محققان شستشو با 17٪ EDTA اسید فسفریک 6٪ و 6٪ اسید سیتریک کل لایه اسمیر را از سیستم کانال ریشه پاک نمی‌کند. هر دو ترکیب EDTA و اسید سیتریک هنگام استفاده همراه با NaOCl می‌توانند به طور مؤثرتر لایه اسمیر را از بین ببرند.
• با استفاده از 17٪ EDTA و، 18٪ اتیدرونیک اسید و 7٪ اسید مالئیک لایه اسمیر را از سطوح مختلف دندان حذف کردند. یک مطالعه نشان داد که اسید مالئیک 5٪ و 7٪ می‌تواند جایگزینی برای استفاده معمول 17٪ EDTA باشد.
• MTAD یک محلول کارآمد برای از بین بردن لایه اسمیر، به ویژه در یک سوم آپیکالی کانال ریشه است، و ساختار لوله‌های عاجی را به طور قابل توجهی تغییر نمی‌دهد، بنابراین بهتر از EDTA عمل می‌کند. وقتی 17٪ EDTA به عنوان شستشوی نهایی استفاده شد، لایه اسمیر از وسط و سوم تاجی‌های آماده‌سازی کانال برداشته شد، اما در یک سوم آپیکالی کانال‌ها اثر کمتری داشت.
• هنگامی که ترکیب شامل [(سوربیک اسید (0.15 ml/L))، هیدروژن پراکسید (128 ml/L)، بنزوات سدیم (21/0 ml/L)، اسید استیک (64/26 ml/L) و آب (845 ml/L) با EDTA  مقایسه می‌شود می‌تواند به عنوان یک محلول شستشو با ظرفیت بهینه حذف لایه اسمیر و اثرات فرسایشی کمتر نویدبخش باشد.
• محلول 17٪ EDTA و ژل EDTA 24٪ مورد استفاده همراه با 1٪ سدیم هیپوکلریت در مقایسه با هیپوکلریت کلسیم به تنهایی در حذف اسمیر مؤثرتر بودند.

فعالیت ضد میکروبی

EDTA به عنوان یک مکمل شیمیایی، که لایه اسمیر را از بین می‌برد و دارای فعالیت ضد میکروبی مطلوب است. عوامل كلاته‌كننده مانند EDTA هنگام استفاده از شيمي مكانيك، لايه را برداشته و فعاليت ضد ميكروبي دارند.

همانطور که توسط محققان گزارش شده است، EDTA دارای اثر میکروب‌کشی در غلظت 10 است. EDTA 10٪ و 15٪ هم در صفحات کشت و هم در داخل گوشت فعالیت ضد میکروبی دارند. اثر ضد میکروبی EDTA نسبت به اسید سیتریک و NaOCl 0.5٪ قوی‌تر اما نسبت به NaOCl 2.5٪ و CHX 0.2٪ ضعیف‌تر بود.

EDTA حتی در صورت رقیق شدن 512 بار (غلظت 0.033٪)، E. faecalis را مهار می‌کند.

EDTA اثر ضد باکتریایی کمی دارد یا هیچ اثری ندارد. اثر ضد میکروبی Na‑ EDTA تا زمانی که کمپلکس‌ها پیوندی با یون های فلزی ایجاد نکرده‌اند، حفظ شده است. با توجه به فعالیت ضد باکتری EDTA همراه با فعال سازی اولتراسونیک، 7 روز طول کشید تا همه موارد فاقد باکتری آزاد شوند. در مطالعه دیگری EDTA در برابر کاندیدا آلبیکنس مؤثر بود.

سازگاری زیستی EDTA

هنگامی که EDTA مجبور شد از طریق سوراخ آپیکال به بافت‌های پری اپیکال اکسترود برود، پس از 14 ماه هیچ آسیب بافت پری اپیکال قابل تشخیص نیست. قرار دادن EDTA به مدت 28 روز پس از پالپوتومی هیچ‌گونه نکروز بافت پالپی ایجاد نکرد.

نشان داده شده است که EDTA از قابلیت چسبندگی بستر ماکروفاژها و همچنین اتصال پپتید عروق فعال به غشاهای ماکروفاژ در شرایط in vitro جلوگیری می‌کند. این نتایج حاکی از آن است که نشت EDTA به بافت‌های اطراف پری اپیکال در طی آماده‌سازی کانال ریشه ممکن است عملکرد ماکروفاژ را مهار کند و بنابراین پاسخ التهابی را در ضایعات پری اپیکال تغییر دهد.

مزایای استفاده از EDTA دردندان پزشکی:

• دیواره عاج را برای افزایش چسبندگی مواد پر کننده آماده می‌کند
• PH مناسب برای افزایش کلاته.
• توبول‌های عاج را باز می‌کند.
• پاک‌سازی را بهبود می‌بخشد.
• یک عامل کیلیت‌ساز می‌باشد.
• دیواره‌های کانال را پاک‌سازی می‌کند.
• عملکرد ابزار دقیق کانال‌های ریشه را آسان می‌کند.
• دارای pH خنثی است.

منابع:

• www.researchgate.net
• dsisrael.com