مونو سدیم فسفات (MSP=Monosodium phosphate) ترکیبی از فسفات و سدیم است و دارای کد E339 می‌باشد.
سه فرم فسفات سدیم هنگامی تشکیل می‌شود که یک یا چند تا از سه اتم هیدروژن موجود در اسید فسفریک (H3PO4) با اتم‌های سدیم جایگزین شوند. هنگامی که یک هیدروژن جایگزین می‌شود، فرم تک بازیک تولید می‌شود. جایگزینی دو اتم هیدروژن منجر به تشکیل فرم دو بازیک می‌شود.
جایگزینی هر سه هیدروژن منجر به تشکیل سدیم فسفات می‌شود. هر سه شکل سدیم فسفات به صورت مواد بلوری سفید یا پودرهای سفید بی‌رنگ هستند. همه ممکن است به صورت هیدرات مانند مونوهیدرات سدیم فسفات سدیم و یا دی هیدرات (NaH2PO4 · H2O و NaH2PO4 · 2H2O) رخ دهد.
فهرست مطالب:
مترادف‌ها:
- سدیم مونو بازیک
- سدیم دی‌هیدروژن‌فسفات
- سدیم بی‌فسفات
فرمول شیمیایی:
- بی‌آب = NaH2PO4
- مونوهیدرات (یک آبه) = NaH2PO4.H2O
- دی‌هیدرات (دو آبه) = NaH2PO4.2H2O
این ماده درواقع یک ترکیب معدنی از سدیم و آنیون دی‌هیدروژن‌فسفات (−H2PO4) می‌باشد.
شکل ظاهری:
به صورت پودر، کریستال یا گرانول‌های سفید، بی‌بو و کمی آب شونده می‌باشد.
حلالیت:
به راحتی در آب حل می‌شود ولی در اتانول، اتر یا کلروفرم نامحلول است.
نحوه تولید و واکنش:
این نمک با خنثی‌سازی جزئی اسید فسفریک به دست می‌آید.
pKa مربوط به منو سدیم فسفات حدود 7.2-6.8 است (pKa نمادی برای تفکیک اسید در مقیاس لگاریتمی است).
گرم کردن این نمک در دمای بالاتر از 169 درجه سانتی‌گراد منجر به تولید اسید سدیم پیروفسفات می‌شود:
2NaH2PO4 → Na2H2P2O7 + H2O
کاربردهای مونو سدیم فسفات:
این ماده داری گریدهای صنعتی، غذایی و دارویی است.
- غالباً برای تنظیم اسیدیته و نیز به عنوان سکوئسترانت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
(Sequestrant نوعی ماده افزودنی غذایی است که باعث بهبود کیفیت و پایداری غذاها می‌شود)
- فسفات‌ها اغلب در غذاها و در تصفیه آب مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- مونو سدیم فسفات به عنوان یک کنترل‌کننده pH در پاک‌کننده‌های فلزی از نوع اسیدی استفاده می‌شود.
- در زمینه تصفیه آب، از مونو سدیم فسفات می‌توان به عنوان کنترل‌کننده زنگ‌زدگی و خوردگی استفاده کرد.
افزودنی غذایی:
به خوراک دام، خمیر دندان و شیر تغلیظ‌شده اضافه می‌شود.
از آن به عنوان ماده غلیظ‌کننده و امولسیفایر استفاده می‌شود.
کاربرد سدیم فسفات در تولید مواد غذایی
یکی از مهمترین کاربردهای تجاری مونو سدیم فسفات افزودنی مواد غذایی است. فسفاتهای سدیم غالباً به عنوان امولسیون کننده، به عنوان عوامل تثبیت کننده و حتی به عنوان مواد فرایند دهنده استفاده می‌شوند. از آن‌ها می‌توان برای کنترل سطح pH غذاهای فرآوری شده نیز استفاده کرد.
بافت دار
دی سدیم هیدروژن فسفات اغلب برای “بافت سازی” غذاهای فرآوری شده استفاده می‌شود. این فرآیند می‌تواند ماندگاری خود غذا را طولانی کرده و هنگام خوردن احساس دهان دلپذیری به آن بدهد. ایجاد بافت هم باعث تغییر در احساس و هم به ظاهر غذا می شود.
امولسیون کننده
تقریباً همه فسفاتهای سدیم به عنوان امولسیون کننده عمل می‌کنند. از امولسیفایرها برای پراکنده یکنواخت دو یا چند ماده‌ای استفاده می‌شود که در غیر این صورت غیرقابل مخلوط هستند. در تولید مواد غذایی، محبوب‌ترین کاربرد برای امولسیون کننده‌ها جلوگیری از جدا شدن روغن از فرآورده غذایی است.
فسفات سدیم، به طور خاص، معمولاً به عنوان امولسیون کننده در گوشت‌های فرآوری شده، پنیرهای فرآوری شده و سوپ‌های کنسروی استفاده می‌شود.
خنثی کردن
از آنجا که فسفاتهای سدیم نسبتاً بازی هستند، اغلب به مواد غذایی اضافه می‌شوند تا اسیدی نشوند. این فرآیند ماندگاری را افزایش می‌دهد و همچنین طعم تازه غذاهای فرآوری شده را تضمین می‌کند.
فعال کردن سطح
فسفاتهای سدیم گاهی اوقات برای بر هم زدن تنش سطحی روی اجزای مایع غذاهای فرآوری شده استفاده می‌شود. نمونه‌های متداول این کاربرد شامل محصولات خامه زده شده و پنیرهای کف دار است.
خمیرمایه
به دلایل هزینه و / یا ترکیب، فسفات سدیم اغلب به عنوان مواد فرایند دهنده محصولات پخته شده فرآوری شده برای کمک به آن‌ها در هنگام تولید افزایش می‌یابد. موارد معمول شامل خمیر مرغ یا ماهی، نان و کیک‌های از قبل پخته شده است.
سدیم فسفات به طور طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارد. ماده معدنی فسفات به طور طبیعی در شیر، آجیل، تخم مرغ و طیور یافت می‌شود. این ماده معدنی مهم برای سلامت استخوان و انواع عملکردهای کلیه مفید است.
تشخیص منیزیم:
از مونو سدیم فسفات برای تشخیص حضور یون‌های منیزیم در نمک‌ها استفاده می‌شود.
تشکیل رسوب سفید با افزودن آمونیوم کلراید، آمونیوم هیدروکساید و مونو سدیم فسفات به محلول HCl آبی یا رقیق‌شده از این نمک، حاکی از وجود یون‌های منیزیم است.
کاربردهای درمانی:
- در زمینه دارویی قبل از انجام کولونوسکوپی برای درمان یبوست یا برای تمیز کردن روده استفاده می‌شود.
- برای درمان نرمی استخوان نوزادان نیز بنا به تحقیقات انجام شده می‌تواند مؤثر باشد.
- در مکمل‌های خوراکی مایع برای گاو استفاده می‌شود.
وقتی به عنوان مکمل (8-10 گرم روزانه) به جیره‌های دارای کمبود فسفر اضافه شود، باعث افزایش چشم‌گیر در حجم انزال قوچ و غلظت اسپرم در مدت 45 روز (زمان تقریبی اسپرماتوژنز) می‌شود.
سدیم فسفات یکی از پرکاربردترین ترکیبات در گوارش است.
فسفاتهای سدیم در گروهی از داروها هستند که به عنوان “ملین‌های نمکی” شناخته می‌شوند. برای بزرگسالان 18 سال به بالا معمولاً قبل از انجام کولونوسکوپی، مسهل سدیم فسفات تجویز می‌شود تا روده بزرگ ماده مدفوع را برای یک معاینه بدون هیچ گونه مانعی تخلیه کنند.
سدیم فسفات همچنین ماده اصلی بسیاری از قرص های ملین بدون نسخه است.
سدیم فسفات دارویی معمولاً به صورت قرص تجویز می‌شود. برای ایمنی، قرص‌ها باید با مقدار زیادی آب مصرف شوند. سدیم فسفات در صورت عدم مصرف صحیح می‌تواند عوارض جانبی کشنده‌ای ایجاد کند. بعضی از افراد به کل سدیم فسفات حساسیت دارند.
علاوه بر ملین شناخته شده، استفاده‌های دارویی فسفات سدیم نیز به طور گسترده مورد بررسی قرار می‌گیرد. برخی شواهد نشان می‌دهد که گرانول‌های فسفات سدیم برای درمان راشیتیسم هیپوفسفاتمیک ارثی مفید هستند، به عنوان مثال. فسفات‌ها به طور مكرر در كنار طبقات دیگر داروها برای ایجاد تركیبات دارویی موثرتر برای بیماری‌هایی مانند التهاب، زخم و حتی سرطان استفاده می‌شوند.
فسفاتهای سدیم (و در بعضی موارد فسفاتهای پتاسیم) اغلب برای درمان وضعیت هیپوفساتمی یا مقادیر کم فسفات معدنی در خون تجویز می‌شوند. محدوده طبیعی برای مقادیر قابل قبول فسفر خون بین 2.5-4.5 میلی گرم در دسی لیتر است.
چه عوارض جانبی را می‌توانم از دریافت این دارو مشاهده کنم؟
عوارض جانبی که باید در اسرع وقت به پزشک یا متخصص بهداشت خود گزارش دهید:
- واکنش‌های آلرژیک مانند بثورات پوستی، خارش یا کهیر، تورم صورت، لب‌ها یا زبان
- ضربان قلب نامنظم
- خونریزی از رکتوم
- تشنج
عوارض جانبی که معمولاً به مراقبت پزشکی نیاز ندارند (در صورت ادامه یا آزار دهنده بودن به پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی گزارش دهید):
- نفخ شکم
- سرگیجه
- سردرد
- تهوع و استفراغ
- دل درد
چه عواملی ممکن است با این دارو تداخل کند؟
- آسپرین
- داروهای خاصی که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود، مانند کاپتوپریل، انالاپریل، لیزینوپریل یا کندزارتان، لوزارتان، والسارتان
- ادرار آور
- NSAIDS، داروهای درد و التهاب، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
این لیست ممکن است همه تعاملات احتمالی را توصیف نکند. لیستی از تمام داروها، گیاهان دارویی، داروهای بدون نسخه یا مکمل های غذایی که استفاده می‌کنید به ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود بدهید. همچنین اگر سیگار می‌کشید، الکل می‌نوشید یا از داروهای غیرقانونی استفاده می‌کنید به آن‌ها بگویید. بعضی آیتم‌ها ممکن است با داروی شما تداخل داشته باشند
دوز کشنده گزارش‌شده:
دوز کشنده تخمینی فسفاتهای سدیم 50 گرم است.
نتیجه‌گیری
فسفاتهای سدیم یک کلاس نمک‌های همه کاره و پرکاربرد است. با ده‌ها برنامه کاربردی در انبوهی از صنایع با رشد سریع، آن‌ها احتمالاً یکی از پرطرفدارترین ترکیبات شیمیایی در تولید برای سال‌های آینده خواهند بود.
سایر محصولات:
شما می‌توانید برای تهیه محصولات به سایت پیشگامان شیمی مراجعه نمائید.
شرکت بازرگانی پیشگامان شیمی یکی از برترین شرکت‌ها در زمینه تأمین مواد اولیه در ایران، آمادگی دارد ضمن دریافت سفارش‌های مشتریان عزیز، مواد اولیه شامل لسیتین، خرید آلژینات سدیم، خرید لاکتات سدیم، آلانتوئین، متیل پارابن، خرید اسید اسکوربیک، ایزوله سویا، خرید سوربات پتاسیم، خرید ستیل الکل، خرید ویتامین e، خرید کافور، خرید منتول، صمغ عربی، خاک دیاتومه، زانتان گام، گوارگام، کربومر، سوربیتول و….
را در تمامی زمینه‌های دارویی و پزشکی، صنعتی، آرایشی بهداشتی، اسانس‌ها، غذایی با بهترین قیمت و کیفیت تأمین کنید. این محصولات در سریع‌ترین زمان ممکن به وسیله سیستم حمل و نقل مطمئن به شهرهای مختلف ارسال می‌شود.
منابع:
