دی اتانول آمین Diethanolamine با نام اختصاری DEA یا DEOA شناخته می‌شود.
دی اتانول آمین چیست؟
DEA و ترکیبات مرتبط با آن، موادی آلی هستند که به عنوان امولسیفایر عمل می‌کنند تا در مواد آرایشی کف و حباب تولید کنند.
از طرفی این ترکیبات همچنین می‌توانند برای تنظیم pH یک محصول استفاده شوند.
در زمینه استفاده از دی اتانول آمین و ترکیبات مرتبط با آن این نکته حائز اهمیت است که خود DEA به ندرت در محصولات استفاده می‌شود.
زمانی نیز که از این ماده به تنهایی استفاده می‌شود دوز مصرفی بسیار کم است و صرفاً جهت تنظیم اسیدیته و رفع احساس زبری محصول روی پوست کاربرد دارد.
DEA غالباً با مواد دیگری ترکیب شده و ماده جدیدی را تشکیل می‌دهند که از نظر شیمیایی با DEA متفاوت است. ماده جدید بسیار پایدار بوده و به راحتی تجزیه نمی‌شود.
کوکامید دی اتانول آمین، لورامید دی اتانول آمین و استئارآمید دی اتانول آمین از جمله ترکیباتی است که در حضور DEA تشکیل می‌شوند.
DEA و مشتقات آن علاوه بر زمینه آرایشی و بهداشتی در سایر محصولات نیز کاربرد دارند برای مثال در چندین مورد مرتبط به صنایع غذایی از قبیل بسته‌بندی آن‌ها کاربرد دارد.
نتیجه مطالعات NTP ،IARC و FDA روی DEA و مشتقات آن:
طبق مطالعات NTP (برنامه ملی سم‌شناسی) در جهت شناسایی خطرات بالقوه مواد صورت می‌گیرد. اما گزارشی در رابطه با خطرات مواد حین کاربرد ارائه نمی‌دهد.
از طرفی سرطانزایی این ماده توسط IARC (آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان) مورد بررسی قرار گرفته است و خوشبختانه به دلیل نبود شواهد کافی این ماده برای انسان ها سرطانزا شناخته نشده است.
اما به طور کلی NTP و IARC به رعایت ایمنی حین کاربرد این مواد تأکید دارند.
از طرفی FDA نیز باتوجه به گزارشات NTP و IARC خاطرنشان کرده که مصرف این ماده در مواد آرایشی خطری برای انسان ندارد و درصورت بروز هرگونه مشکل انسانی در آینده مانع مصرف این ماده در محصولات آرایشی خواهد شد.
به طور کلی هر ماده‌ای که از نظر FDA منجر به بروز مشکلاتی برای انسان شود با ممنوعیت مصرف در فرمولاسیون ترکیبات همراه خواهد بود.
FDA معتقد است که در حال حاضر دلیلی بر نگرانی مصرف‌کنندگان جهت استفاده از مواد آرایشی حاوی DEA و مشتقات آن وجود ندارد.
برخی از رایج‌ترین مواد تشکیل‌دهنده حاوی DEA:
- کوکامید DEA
- کوکامید MEA
- DEA-ستیل فسفات
- لورامید DEA
- لینول آمید MEA
- میریستامید DEA
- اولئامید DEA
- استئارآمید MEA
- TEA-لوریل سولفات
- تری اتانول آمین
کاربردها:
این ماده در روغن‌های برشکاری، صابون‌ها، شامپوها، پاک‌کننده‌ها، پولیشرها، مواد آرایشی و نیز داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به عنوان یه واسطه در صنایع شیمیایی لاستیکی به صورت هیومکتانت و نرم‌کننده استفاده می‌شود.
در تولید مواد شیمیایی مختلف نیز به عنوان امولسیفایر و پخش‌کننده کاربرد دارد.
DEA به عنوان یک سورفاکتانت و یک مهار کننده خوردگی استفاده می‌شود.
برای از بین‌بردن سولفید هیدروژن و دی اکسید کربن از گاز طبیعی استفاده می‌شود.
در پالایشگاه‌های نفتی معمولاً از یک DEA در محلول آبی برای حذف سولفید هیدروژن از گاز ترش استفاده می‌شود.
مزیت EDA نسبت به یک آمین مشابه مانند اتانول آمین، این است که سایر آمین‌ها با غلظت بالاتری همان عمل را انجام می‌دهند.
این امر به پالایشگاه‌ها اجازه می‌دهد تا سولفید هیدروژن را با مقدار پایین آمین و با مصرف انرژی کلی کمتر حذف کنند.
دی اتانول آمین یک ماده اولیه شیمیایی است که در تولید مورفولین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ارزیابی قرار گرفتن اشخاص در معرض این ماده:
اطلاعاتی در مورد ارزیابی در معرض قرار گرفتن اشخاص در برابر DEA موجود نیست.
مشخصات فیزیکی دی اتانول آمین:
DEA یک پودر بی‌رنگ یا یک مایع با بویی کم شبیه آمونیاک می‌باشد و آستانه بویایی آن 0.27ppm می‌باشد.
حالت مایع آن بی‌رنگ بوده و تا حدودی چسبناک می‌باشد.
EDA و مشتقات آن همگی آب دوست بوده و محلول در آب می‌باشند.
فرمول شیمیایی این ماده C4H11NO2 یا HN(CH2CH2OH)2 و وزن مولکولی آن 105.1g/mol می‌باشد.
نحوه تولید:
واکنش اتیلن اکسید با آمونیاک آبی ابتدا اتانول آمین تولید می‌کند:
C2H4O + NH3 → H2NCH2CH2OH
که سپس با یک معادل دوم و سوم اتیلن اکسید برای تشکیل DEA و تری اتانول آمین واکنش نشان می‌دهد:
C2H4O + H2NCH2CH2OH → HN(CH2CH2OH)2
C2H4O + HN(CH2CH2OH)2 → N(CH2CH2OH)3
سالانه حدود 300M کیلوگرم به این روش تولید می‌شود.
از طرفی با تغییر استوکیومتری واکنش‌دهنده‌ها می‌توان نسبت محصولات را نیز کنترل کرد.
سایر محصولات:
منابع:
https://cosmeticsinfo.org/diethanolamine
https://www.fda.gov/cosmetics/cosmetic-ingredients/diethanolamine
https://www.epa.gov/sites/production/files/2016-09/documents/diethanolamine.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/Diethanolamine
سیدی
